elektragids.nl

Stap 1: Maak een plan

Maak een ontwerptekening, dit kan een schets zijn met potlood en papier of een digitale versie, gratis software om dit te doen kun je downloaden op de website van Proficad. Zie hiervoor de ontwerp pagina

Stap 2: Plaatsen bepalen en aftekenen

Bepaal in de ruimte waar de wandcontactdozen, verlichting en schakelaars gewenst zijn de plaatsen waar deze moeten komen. Wandcontactdozen worden tegenwoordig meestal 30 cm boven de vloer geplaatst en schakelaars op 105 cm maar dit is geen verplichting, in wat oudere huizen zitten de schakelaars op 150 cm en de stopkontakten op 100 cm. Let er bij de schakelaars op dat deze logisch aan de openende kant van de deur komen. Probeer alle maten wel consequent aan te houden in je project.  In een keuken moet alles op de maten van de keuken worden aangepast. Bij een nieuwe keuken wordt altijd een tekening bijgeleverd met de maatvoering. Hier staan ook de aansluitpunten op aangegeven.

Teken de wandcontactdozen, schakelaars en verlichtingspunten af op de muren met een bouwpotlood of vetkrijt. Van het midden van een inbouwdoos naar een andere is 76mm als deze aan elkaar zijn geschoven.

Bepaal waar de centraaldozen komen, deze dienen als plaats in het plafond waar de leidingen bij elkaar komen, ook kan hier een lamp aan worden opgehangen.  Als er al een centraaldoos aanwezig is welke behouden kan worden probeer dan de bestaande leidingen te hergebruiken. Zorg bij de montage van een nieuwe centraaldoos dat deze stevig vast zit, maak eventueel een raamwerk van rachels om de doos aan te bevestigen. Houd er ook rekening mee dat de doos niet onder het plafond uitsteekt als de beplating erop zit. Probeer de centraaldoos altijd bereikbaar te houden, ook als er spots in het plafond komen. Indien dit niet kan maak dan een foto zodat deze later nog gevonden kan worden zonder het plafond te slopen in geval van storing.

Bepaal hoe de leidingen moeten lopen en kijk goed of er nog andere leidingen in de muur zijn en merk deze op de muur zodat duidelijk is dat je hier voorzichtig moet zijn met boren en frezen. Hou ook rekening met het aantal draden in een buis, Dit is vooral als er een aantal schakelaars en wcd’s tegen elkaar geplaatst worden. Er mogen maximaal 5 draden in een 5/8″ buis, dit zijn er 3 van 2.5mm2 en 2 van 1.5mm2 (zwart).Leg bij twijfel een extra buis aan om het aantal draden niet te overschrijden.

Kijk waar eventueel de huidige voedende leidingen vandaan komen of waar een nieuwe moet komen.

Pas eventueel de tekening aan als er veranderingen zijn en maak soms een foto als de plafonds en muren nog niet zijn afgewerkt.

Stap 3: Oude installatie verwijderen

Sluit de voedingsspanning af en controleer dit met een duspol. Let op! misschien zijn er wel meerdere groepen. Verwijder alle oude overbodige installatie. Kijk goed wat je nog kunt herbruiken.

Stap 4 :Boren & frezen 

Boor met de dozenboor (te huur in bouwmarkten) gaten op alle plaatsen waar een wandcontactdoos of schakelaar moet komen. Er kan 1 schakelelement per doos gemonteerd worden. Er mogen maximaal 5 dozen aan elkaar worden geklikt omdat schakelmateriaal  maximaal ramen heeft tot 5 stuks. Denk bij het boren aan de veiligheid en zet gehoorbescherming, een stofmasker en een veiligheidsbril op. Haal zoveel mogelijk spullen uit de ruimte i.v.m. stof.

Met de frees/slijptol (ook te huur in bouwmarken) moeten nu de sleuven van doos naar doos worden gemaakt.

Hak de dozen en sleuven uit met een kangoo of met moker en beitel, pas hierbij regelmatig of de doos en buis goed passen. Dit moet gemakkelijk gaan, je kunt bij twijfel beter nog een stukje weg hakken.

Het is waarschijnlijk een stoffige boel geworden, ruim zoveel mogelijk op om weer schoon verder te kunnen werken aan de installatie.

Stap 5 : Inbouwdozen plaatsen en buis aanleggen

Schuif de inbouwdozen aan elkaar en voorzie deze van extra invoertuiten waar nodig. Er zijn verschillende typen inbouwdozen te koop. Plaats diepe dozen (50mm) op plaatsen waar draden aan elkaar gelast moeten worden, dit om genoeg ruimte te houden voor de lasdoppen. Voor gipswanden zijn er aparte dozen in de handel, zogenaamde hollewanddozen, deze worden vastgeklemd aan de gipsplaat. Ook voor wandlampen zijn er dozen, deze zijn een stuk kleiner dan inbouwdozen. Plaats de dozen in de muur. Zorg ervoor dat deze altijd waterpas en volgens de juiste maat in de muur zitten. Ook mogen ze niet uitsteken, liever iets dieper dan uitsteken. Naderhand is dit nauwelijks nog te corrigeren. Om dozen en buizen vast te zetten kan specie, roodband of zelfs purschuim worden gebruikt.

Maak de pvc buizen op maat met behulp van een junior ijzerzaag en leg de buizen in de sleuven, buig de buis met een buigveer indien nodig. Spijker de buis vast met spijkerclips. Buig de bochten niet te scherp, dit bemoeilijkt het trekken van de draden. Maak voor het buigen de buis warm door stevig te wrijven, verplaats tijdens het buigen het knikpunt van de buis in je handen zodat de bocht niet heel scherp wordt en buig maximaal 3  bochten in 1 leiding. Maak de leidingen op een balken plafond stevig vast met ijzeren zadels door deze dubbel te vouwen om de pijp en met 1 schroef vast te schroeven. Lijm eventueel de sokken met pvc lijm voor een goede verbinding. Denk er ook aan om de centraaldozen van dezelfde groep te koppelen met een buis. Het gebruik van flexibele buis kan handig zijn, leg deze alleen in flauwe bochten anders krijg je het draad er moeilijk of niet in. Ook mogen er in flexibele buis 5/8″ maar 4 draden en in buis 1 meer. Indien nodig kunnen er ook loze leidingen worden getrokken voor bijvoorbeeld  luidsprekerkabel, ethernet kabel, coax kabel, thermostaat, reservegroep, etc. Het is handig om hier een trekdraad in te trekken zodat toekomstige bedrading hier gemakkelijk in getrokken kan worden.

Aparte groep aanleggen

Voor de zware verbruikers is het verstandig en vaak noodzakelijk om een aparte leiding vanaf de meterkast te leggen. Als tijdens een verbouwing de plafonds en vloeren open liggen is dat het geschikte moment om dit te doen. Pvc buis is niet heel duur dus leg bij twijfel een buis extra. Voor de volgende apparaten is het raadzaam om een aparte groep aan te leggen:

• Wasmachine- groep 1×16 Ampère
• Elektrische (Close-in/up) boiler groep 1×16 Ampère
• Elektrische oven groep 1×16 Ampère
• Elektrische droger groep 1×16 Ampère
• Vaatwasser groep 1×16 Ampère
• Elektrisch fornuis /kookplaat groep 1×16 Ampère of 2×16 Ampère (kookgroep) of 3×16 Ampère (krachtgroep)
• Zonnepanelen 1×16 Ampère of 3×16 Ampère 
• Andere zware verbruiker………

Kookgroep

Voor een elektrisch fornuis of kookplaat wordt vaak een zgn. kookgroep aangelegd. Dit is een 2x 230V aansluiting.  De leiding bij een 2x230V kookgroep is een 19mm (3/4″) buis met hierin 2x 2.5mm2 bruine draad en 2x 2.5mm2 blauwe draad en 1x 2.5mm2 geel/groene draad. De leiding kan ook als kabel worden uitgevoerd,  bijvoorbeeld YmvK 5x 2.5mm2. Achter het fornuis wordt er een speciale wandcontactdoos geplaatst met meer aansluitingen, een zgn. perilex wandcontactdoos. Deze wordt in de meterkast aangesloten op een speciale kookgroep zekering automaat , dit zijn eigenlijk 2 automaten die mechanisch zijn gekoppeld zodat deze nooit “half” uit of aan kan staan. De 2x 230V oplossing wordt gedaan als er geen krachtstroom aanwezig is in de meterkast.

Als er wel krachtstroom (3x 400V) aanwezig is kan het fornuis hiermee worden aangesloten. In de meterkast moet nu een 3-fasen krachtstroom automaat worden geplaatst. De perilex blijft hetzelfde alleen de bedrading in de 19mm buis wordt  3x 2.5mm2 bruine draad en 1x 2.5mm2 blauwe draad en 1x 2.5mm2 geel/groene draad of een kabel 5X 2.5mm2.

Let op! Het kooktoestel zelf kan meestal via een paar draadbrugjes bij de aansluiting worden ingesteld op de aangesloten spanning. Lees hiervoor de handleiding.  

Stap 6 : Draden en kabels trekken

Als de buizen en dozen zijn geplaatst is het tijd om deze te voorzien van bedrading. Het bedraden kan ook als er gestukadoord is maar het voordeel van ervoor is dat eventuele fouten makkelijker zijn te herstellen. Ook is er minder risico op verstoppingen of dat de inbouwdozen worden dichtgesmeerd. Korte stukjes kunnen gemakkelijk in de buis worden geschoven maar langere stukken moeten met een trekveer worden gedaan, Er zijn trekveren in de handel van verschillende lengtes, voor een huisinstallatie is 10 meter meestal voldoende. Schuif de trekveer in de nog lege leiding totdat deze er bij het andere eind weer uit komt. Bepaal welke draden er in de buis moeten er bevestig deze aan het oog van de veer. Er kunnen hier meestal maximaal 2 draden aan dus bij meer draden moeten deze worden getwist en alle draden meer dan 2 worden achterover gebogen. Steek de 2 overige draden door het oog en buig deze ook achterover. Handig is om dit met z’n tweeën te doen waarbij 1 aan de veer trekt en de ander de draden invoert en zorgt dat deze niet in de knoop komen. Knip de draden op maat af, niet te kort! Je kunt hier de bedradingsschema’s vinden van de meest voorkomende schakelingen in een huisinstallatie.

Welke draden bij welk aansluitpunt?

• Wandcontactdoos= bruin/fase  +  blauw/nul    +   geelgroen/aarde
• Lichtpunt= zwart/schakeldraad  +  blauw/nul    +   geelgroen/aarde
• Schakelaar enkelpolig of dimmer= bruin/fase   +   zwart/schakeldraad
• Schakelaar wissel of dimmer= bruin/fase   +  2 x zwart/schakeldraad of 3 x zwart/schakeldraad (1 hiervan gaat naar de lamp, dit is de P of L)
• Schakelaar/wandcontactdoos combinatie= bruin/fase  +  blauw/nul    +  zwart  +  geelgroen/aarde
• Schakelaar wissel/wandcontactdoos combinatie= bruin/fase  +  blauw/nul    +  2 x zwart  +  geelgroen/aarde
• Schakelaar kruis= 4 x zwart/schakeldraad
• Wandcontactdoos 2x230V=  2x bruin/fase  +  2xblauw/nul    +   geelgroen/aarde
• Wandcontactdoos 400V= 3x bruin/fase  +  blauw/nul    +   geelgroen/aarde
• Centrale ventilator 3 standenschakelaar= meestal bruin/fase   +  2 x zwart/schakeldraad.
• Jaloezie standenschakelaar= bruin/fase   +  2 x zwart/schakeldraad (op/neer)

Kabels

Soms is het handiger om kabels te leggen om een aansluitpunt aan te leggen. Een voorbeeld hiervan is voor een aparte groep trekken naar de keuken, In de praktijk wordt deze kabel vaak in de kruipruimte of kelder gelegd van de meterkast naar de keuken. In de keuken wordt dan een een buis door de vloer geboord, deze buis kan dan eindigen in een inbouwdoos. Gewone installatiekabels mogen niet los in de kruipruimte worden gelegd al gebeurt dit wel vaak. Probeer ook hier netjes te werken en maak de kabels vast met spijkerclips en/of ty-raps. Bind de kabels niet direct aan water-of cv leidingen vast, deze kunnen heet worden.

Stap 7 : Wanden en plafonds afwerken

Als de installatie is gemonteerd kan er begonnen worden met opbouwen. Wanden en plafonds kunnen worden dichtgezet met gipsplaten of andere betimmering en muren kunnen worden gestukadoord. Na de afwerking met tegels, behang, verf, stucwerk etc. kan er worden afgemonteerd.

Stap 8 : Afmonteren

Voor de af montage moeten alle inbouwdozen worden vrijgemaakt van stucwerk. Draai hierna de M3 boutjes een stukje uit de inbouwdozen en kijk of deze overal lang genoeg zijn, Als dit niet het geval is moeten de boutjes worden vervangen door langere. Knip en las hierna de juiste draden af in iedere centraaldoos en inbouwdoos. Knip de draden niet te kort want dit werkt moeilijk maar ook niet te lang want dan passen de draden niet meer in de doos. Ik vind het bij het lassen van de draden het handigst om eerst geel/groen (aarde) ,dan blauw (nul), dan bruin (fase) en dan zwart (schakeldraden) aan elkaar te maken. Het voordeel kan zijn dat als er een foutje in zit dat de schakeldraden vooraan liggen, het is namelijk het meest waarschijnlijk dat de fout hierin zit. Las bij een lichtpunt ook een blauwe en geel/groene draad naar buiten. De zwarte draad kan wat langer worden gehouden. Zorg altijd dat de voedingsspanning uit staat.  Las de draden zorgvuldig met lasdoppen van een goede kwaliteit, bijv. van Wago of Phoenix. In woningbouw worden vrijwel alleen nog maar steeklasdoppen toegepast. Strip de draden +-11mm aan met een striptang en zorg dat ze recht zijn. Steek ze stevig in de lasdop en trek even aan de draad ter controle of deze goed vast zit. Sluit hierna de wandcontactdozen en schakelaars aan. Dit zijn vaak ook insteek aansluitingen, controleer ook hier of het goed vast zit. Brand is meestal het gevolg van losse aansluitingen en niet van kortsluiting zoals vaak wordt beweerd. Monteer nu het schakelmateriaal in de inbouwdozen, zorg dat het recht zit met behulp van een waterpas.  Zet hierna de montageramen en centraal platen van het schakelmateriaal erop. Schakelmaterialen zijn verkrijgbaar in diverse kleuren en vormen. Las hierna de centraaldozen af met lasdoppen en koppel deze met de voeding. Zorg dat deze uit staat.

Na het monteren van alle onderdelen kan de spanning er weer op, zet de zekering in de meterkast weer in. Controleer hierna met een duspol of alles ook werkt, ook de aarde……zo ja…..klaar!